Kendine Söylediğin Yalanlar Sessizce Seni Tüketir

 “Kendi kendimizi kandırmak, başkalarının bizi kandırmasından daha tehlikelidir.”

 Václav Havel

Psikoterapi odasında en sık karşılaştığım şeylerden biri, insanların başkalarına değil, kendilerine söyledikleri yalanlardır. “Ben iyiyim.” “O beni seviyor.” “Dayanmak zorundayım.” “Her şey yolunda görünüyor, sorun bende olmalı.” Bu cümleler, çoğu zaman bir başkasına değil, kişinin kendi zihnine fısıldadığı teselli sözleridir. Ama her fısıltı, içten içe biraz daha yorar. Çünkü insan, gerçeklerden kaçarken en çok kendini kaybeder.

Freud’un savunma mekanizmaları teorisinde belirttiği gibi, inkâr ve rasyonalizasyon gibi psikolojik süreçler, kişiyi yoğun acılardan korumak için devreye girer. Bu mekanizmalar, hayatta kalmak için geliştirilmiş içsel kalkanlardır. Ama zamanla bu kalkanlar kalınlaşır ve kişi, o duvarların ardında kendini unutmaya başlar. Carl Jung’un gölge kavramı tam da bunu anlatır: “İnsanın gölgesiyle yüzleşmeye cesareti yoksa, içindeki karanlık onu sessizce yönetir. Ve buna kader der.”

İnsan çoğu zaman kendi gölgesinden kaçar. Küçükken hayatta kalmak için öğrendiği şeyler, büyüyünce içsel zincirlere dönüşür. Bir çocuğun annesinin sevgisini kaybetmemek için “ben kötü bir çocuğum” demesiyle başlayan bu iç diyalog, yıllar sonra yetişkin bir kadının “benimle böyle konuşması normal, hak ediyorum” demesiyle devam eder. Sevgi uğruna kendini inkâr etmek, varoluşun görünmeyen bedellerinden biridir.

Şema Terapi kuramcısı Jeffrey Young’a göre bu tür kalıplar, çocuklukta karşılanmayan duygusal ihtiyaçların sonucunda oluşur. Zihnin güvenlik arayışı, gerçeği çarpıtma pahasına bile olsa bir düzen kurmaya çalışır. Ancak bu düzen, zamanla kişiyi içeriden tüketen bir hapishaneye dönüşebilir. Bir danışanım, uzun yıllar süren sevgisiz bir evliliği, “benim sınavım bu” diyerek sürdürmüştü. Seanslarda kendini defalarca haklı göstermeye çalıştı. Her defasında “çocuklarım için dayanıyorum” dedi. Ama bir gün, gözyaşları içinde sessizce şunu söyledi: “Kendi hayatımı sevmediğim için çocuklarımınkini de boğuyorum.” O anda bir şey kırıldı. Ve tam da o kırılma anında, Viktor Frankl’ın sözleri geldi aklıma: “İnsanı şartlar değil, şartlara verdiği anlam kurtarır ya da yok eder.”

Gerçekle yüzleşmek kolay değildir. Çoğu zaman bir devrimi çağırır. Bazen kişi tüm hayatını yeniden inşa etmek zorunda kalabilir. Ama en büyük cesaret, başkalarına değil, kendine karşı dürüst olabilmektir. İnsan, en çok kendi içindeki sessizlikle yüzleşmekten korkar. Çünkü orada, yıllarca bastırılmış duygular, inkâr edilmiş arzular, susturulmuş ihtiyaçlar vardır. Ama aynı sessizlikte, iyileşmenin de tohumu saklıdır.

Nörobilimci Dan Siegel’a göre beyin, travma anlarında duygusal bilgiyi işleyemez hale gelir; bu da bireyin olaylara yabancılaşmasına neden olur. Gerçeği inkâr etmek, bir çeşit hayatta kalma stratejisidir. Ancak zamanla kişi kendi hikâyesinin seyircisine dönüşür. Karen Horney, bu durumu şöyle açıklar: “Kendimize yabancılaşmamız, gerçek benliğimizle değil; toplumsal rollerimizle özdeşleşmemizden doğar.” Kişi, başkalarının beklentilerine göre şekillenirken kendi iç sesini kaybeder.

Ama iyileşme de bu kayıptan başlar. Gerçekle yüzleşmek, her zaman büyük kırılmalarla olmak zorunda değildir. Bazen bir iç sorguyla başlar. “Ben buna gerçekten inanıyor muyum?” diye sormakla… Ya da sadece susup dinleyerek… İçimizde sakladığımız ses, bazen sadece duyulmayı bekler.

Eğer bu satırları okurken bir şeyler kıpırdadıysa içinde, belki de şu soruyla başlayabilirsin: “Bugün kendime hangi gerçeği söylemeye hazırım?” Kendine yalan söylemek seni kötü biri yapmaz. Ama o yalanlarda uzun süre kalmak, seni kendine yabancılaştırır. Ve bu yabancılaşma, insanın en sessiz tükenişidir.

“Kendini tanımak, tüm bilgeliğin başlangıcıdır.”
— Sokrates

Ve bazen bu tanıma, aynaya bakıp şöyle demeyi gerektirir:
“Ben sana uzun zaman yalan söyledim. Ama artık duymaya hazırım.”

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Sessiz Bir Tanıklığın Ardından

Sessiz Bir Tanıklığın Ardından "Ben sadece acıya tanıklık etmek istedim. Birilerinin duymadığı, görmek istemediği o acılara kulak vermek..." Bazen hayat bizi, hiç hesapta olmayan bir kavşağa getirir. Kalbimiz, sezgimiz, bazen sadece insan oluşumuzla verdiğimiz bir karar, beklemediğimiz sonuçlar doğurabilir. Yakın zamanda gazeteci Ahmet Dönmez ile gerçekleştirdiğim bir röportaj da benim için böyle bir dönüm noktasıydı. Bu röportaj, kimseyi ikna etmeye, kimseye meydan okumaya yönelik değildi. Aksine; sadece anlaşılmak isteyen, yaşamının yükünü sessizce taşıyan insanların sesine biraz olsun alan açma çabasıydı. Ama ne yazık ki bu niyet, bambaşka anlamlara çekildi. Sosyal medyada tanımadığım insanlar tarafından kırıcı sözlerle hedef gösterildim. Etiketlendim, sorgulanmadan yaftalandım. Bunlar karşısında hissettiğim hayal kırıklığını tarif etmek kolay değil. Ama biliyorum ki yalnız değilim. Bugün pek çok insan, sadece konuştuğu, empati kurduğu ya da bir başkasına kulak verdiği içi...
Devamı

: Post-Cemaat Dönemde Psikolojik İyileşmeye Dair Notlar

Bazı yapılar, içine doğduğun, büyüdüğün ve kendini bulduğun yerlerdir. Kimi zaman bir okul olur bu, kimi zaman bir fikir hareketi, kimi zaman bir inanç topluluğu. Fethullah Gülen cemaati, uzun yıllar boyunca birçok insan için tam olarak böyle bir aidiyet alanıydı. İçinde anlam vardı, hizmet vardı, maneviyat vardı. Ve bir gün, her şey dağıldı. Ahmet T. Kuru’nun “Türkiye’nin Post-Cemaat Sorunu” başlıklı yazısını okurken, bir sosyal bilimci olarak yaptığı analizden çok daha derin bir şey hissettim: bir topluluğun değil, bir kimliğin çöküşü. Bu yazıda o çökmenin insan ruhunda nasıl izler bıraktığını, nasıl görünmez yaslar ve sessiz hayal kırıklıkları yarattığını anlatmak istiyorum. Kayıp Ama Ne Kaybı? Cemaatin dağılmasıyla birlikte birçok insan yalnızca bir yapıyı kaybetmedi. •⁠  ⁠Dostlarını, •⁠  ⁠Hayat amaçlarını, •⁠  ⁠Manevi yolculuklarını, •⁠  ⁠Belki de en önemlisi, kendilerine dair tanımlarını yitirdi. Bu, basit bir kopuş değil. Bu, varoluşsal bir sarsıntı. İnandığın...
Devamı

Kötülüğe Sessiz Kalmak da Bir Seçimdir

 Topluluk, İnanç ve Bireysel Sorumluluk Üzerine Psikolojik Bir Yüzleşme “Bir yere ait olmak, insanı hayatta tutar. Ama bazen ait olduğun yer, seni kendine yabancılaştırır.” — Bruce Parry Bruce Parry, dünyanın farklı yerlerinde yaşayan yerli topluluklarla aylar geçirdiği belgesellerinde, bize modern hayatın dışında kalan bir dünyanın kapısını araladı. Bu topluluklarda hiç depresyon olmadığını söylediğinde birçok izleyici şaşırmıştı. Ama şaşılacak bir şey yoktu: Orada herkesin bir yeri, bir görevi, bir anlamı vardı. İnsan yalnız değildi, yersiz değildi. Kim olduğunu bilmek için aynaya değil, topluluğa bakması yeterliydi. Bu derin aidiyet hali, modern bireyin en büyük yarasına parmak basıyor: anlam yoksunluğuna. Ancak tam da burada bir çelişki başlıyor. Ya o topluluk artık vicdanla çelişen şeyler yapıyorsa? Ya birey, ait olduğu yerde kendine karşı susmak zorunda kalıyorsa? Kimi zaman insan, yalnız kalmamak uğruna kendi doğrusunu bastırır. Bu bastırma, zamanla bir huy haline gelir....
Devamı